Pedagog i psycholog

Każdy rodzic dziecka uczęszczającego do „zerówki” musi zmierzyć się z oceną gotowości szkolnej. W klasycznym rozumieniu tego zabiegu mówi się o diagnozie umiejętności typowo edukacyjnych (czytanie pisanie, liczenie, różnicowanie).

Jednakże czy są pewne wyznaczniki sensoryczne, które dziecko powinno osiągnąć w danym czasie, aby uznać je za gotowe do podjęcia wyzwań rzucanych przez szkołę? Umiejętności nabywane w pierwszej klasie szkoły podstawowej stanowią szereg skomplikowanych czynności wykonywanych jednocześnie. Bez dobrze funkcjonujących zmysłów, dzieci mają trudności z nauką. Przed rozpoczęciem szkoły dzieci powinny osiągnąć bazowe umiejętności takie jak: jazda na rowerze, samodzielne wiązanie sznurowadeł oraz, co zaskakujące, gwizdanie.

Pozornie prosta umiejętność jaką jest jazda na rowerze, to tak naprawdę szereg procesów zachodzących w układnie nerwowym symultanicznie. Układ przedsionkowo-proprioceptywny stale rejestruje zmiany w organizmie regulując napięcie mięśniowe, utrzymując równowagę oraz pozwalając na niezależny ruch nóg, rąk, głowy i oczu. Nasze skupienie uwagi musi być stale podniesione, tak aby być świadomym zmian w środowisku, aby na czas wygenerować odpowiednią reakcję ciała (przechylenie, przyspieszenie pedałownia, naciśnięcie hamulców). Układ wzrokowy nieprzerwanie analizuje otoczenie, słuchowy uważa na potencjalne zagrożenia. Jak jazda na rowerze przedkłada się na realia szkoły? Siedząc w ławce podczas lekcji, musimy słuchać, analizować, przerzucać wzrok z tablicy na zeszyt, nie dać się rozproszyć. Dodatkowo, nasze ciało musi zachować pozycję prostą, równowagę. Dziecko musi mieć dobrze wypracowaną koordynację wzrokowo-ruchową oraz niezależność ruchów głowy od reszty ciała. Te pozornie niezwiązane ze sobą sytuację, tak naprawdę mają wiele wspólnego. Jazda na rowerze i dobre wypracowanie wszystkich mechanizmów potrzebnych do tej umiejętności stanowią podstawę do dalszej pracy, wymagającej więcej skupienia oraz precyzji.

Drugą umiejętnością jest samodzielne wiązanie sznurowadeł. W tym przypadku chodzi o wypracowanie umiejętności motoryki małej (dłoni). Precyzja, skupienie oraz planowanie ruchu stanowią podstawę opanowania sznurowania. Sprawności wypracowane podczas nauki pomogą w przyswajaniu pisania, wycinania, lepienia oraz doskonaleniu precyzji ruchów.

Ostatnią, zaskakującą czynnością jest gwizdanie. Pomimo pejoratywnego skojarzenia, gwizdanie daje wiele informacji o rozwoju gotowości aparatu artykulacyjnego oraz wrażliwości układy proprioceptywnego (czucia głębokiego) na najmniejsze zmiany ułożenia języka i ust.

Wniosek, który można wyciągnąć z powyższego tekstu jest taki, aby dawać dzieciom jak najwięcej możliwości doświadczania. Każde, nawet pozornie nieistotne, doświadczenie wzbogaca dziecko o nowe umiejętności i reakcje adaptacyjne. Jeżeli Państwa dziecko ma wyraźne trudności w opanowaniu jazdy na rowerze, wiązania sznurowadeł i gwizdania, należy głębiej zastanowić się nad źródłem problemów. Wskazana jest konsultacja ze specjalistą, który wskaże dalsze kierunki rozwoju Państwa dziecka.

Paulina Wolak

Terapeuta SI

Proszę kliknąć, aby wypełnić ankietę:

https://badania.embis.com.pl/index.php?r=survey/index&sid=377523&token=77682752&lang=pl

Drogi Uczniu, Droga Uczennico,

Zapraszamy Cię do udziału w ewaluacji programu profilaktycznego Godzina dla Młodych Głów. Od kilku miesięcy uczestniczysz w zajęciach w ramach tego programu i jest dla nas bardzo ważne, aby się dowiedzieć, jak Ty te zajęcia odbierasz, czy coś Ci one dały, jakie uczucia towarzyszyły Ci podczas zajęć i czy masz poczucie, że coś się dzięki nim zmieniło.

Od Twojej opinii zależy, w jaki sposób program będzie się dalej rozwijał. Nie ma sensu prowadzić tak wielkiej inicjatywy, jeśli nie wnosi ona niczego ważnego w życie osób, do których jest kierowana. Program ma dawać coś ważnego i sensownego uczniom, więc opinie i odczucia uczniów są dla nas naprawdę ważne.

Odpowiedzi na pytania są anonimowe, poufne i dobrowolne. Jeśli postanowisz wypełnić kwestionariusz, zaplanuj sobie na to około 15 minut. Można go wypełnić na komputerze, telefonie lub tablecie.

Kwestionariusz ewaluacji programu jest pod tym linkiem:https://badania.embis.com.pl/index.php?r=survey/index&sid=377523&token=77682752&lang=pl

Ocenę programu na zlecenie fundacji Unaweza prowadzi pracownia Tak Lekko, a liderem projektu ewaluacji jest Michał Kociankowski.

Pozdrawiamy

Zespół programu Godzina dla Młodych Głów

Zespół Unaweza

Zespół Pracowni Tak Lekko

Lider projektu ewaluacji Michał Kociankowski

 

 

Powszechnie wiadomym jest, że organizm ludzki przetwarza bodźce cały czas. Dzięki temu możemy funkcjonować w sposób spójny i zaplanowany. Jednakże, nie każdy wie o tym, że mamy więcej niż pięć podstawowych zmysłów. W tym artykule skupimy się na systemach zmysłowych, które stanowią podstawę Integracji Sensorycznej oraz wiążą się z naszym funkcjonowaniem w często nieoczywisty sposób.

Pierwszym, który opiszę będzie system przedsionkowy, nazywany też zmysłem równowagi. Znajduje się w uchu wewnętrznym i obejmuje przedsionek oraz jego unerwienie. Według teorii SI, układ przedsionkowy stanowi podstawę do stymulacji innych zmysłów, ponieważ każde doznanie jest przetwarzane w stosunku do tego układu. Do głównych zadań układu przedsionkowego należą: utrzymanie równowagi, kierowanie wzroku, kontrola pozycji głowy oraz odruch przedsionkowo-oczny. Dodatkowo, przedsionek wzbudza i wygasza napięcie mięśniowe, wspomaga przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne oraz słuchowo-językowe, pozwala planować ruch. Kiedy system ten nie działa prawidłowo możemy zaobserwować nietypowe zachowanie. W przypadku nadwrażliwości przedsionkowej dzieci mają trudności z podejmowaniem zabaw, boją się dynamicznego ruchu oraz wysokości czy obrotów, nie chcą odrywać nóg od ziemi. Kiedy dziecko jest podwrażliwe przedsionkowo ma trudności z wyciszeniem, zatrzymaniem ruchu, cały czas poszukuje stymulacji, nie zauważa zmiany pozycji głowy. Bez poprawnie działającego układu przedsionkowego, który ustabilizuje ciało, głowę i oczy – dziecko będzie miało trudności w szkole, szczególnie ze śledzeniem tego co jest napisane na tablicy czy z przepisywaniem do zeszytu.

Drugim podstawowym systemem w Integracji Sensorycznej jest system proprioceptywny, potocznie zwany „czuciem głębokim”. Mam tu na myśli wrażenia odbierane przy pomocy receptorów znajdujących się w ścięgnach, stawach i mięśniach. Ten system uruchamia się głównie podczas wysiłku fizycznego i przy mocnym, zdecydowanym dotyku. Dobrze funkcjonująca propriocepcja jest kluczem do znajomości schematu własnego ciała oraz możliwości poruszania bez kontroli wzrokowej. Propriocepcja pozwala na dokładne czucie własnego organizmu. Układ ten blisko współpracuje z układem przedsionkowym. Charakterystyczne objawy zaburzeń w zakresie układu proprioceptywnego to, np. chaotyczne ruchy, słaba precyzja rąk, poszukiwanie mocnego docisku, brak kontroli nad własnym dotykiem/siłą, częste gryzienie/szczypanie innych.

Trzecim i ostatnim podstawowym systemem sensorycznym jest układ dotykowy. Jest to największy i najbardziej pierwotny zmysł, który pozwala nam na różnicowanie tego czego dotykamy oraz gdzie my jesteśmy dotykani. Pełni swoistą funkcję obronną, która ostrzega nas przed niebezpiecznymi i nieoczekiwanymi bodźcami dotykowymi. Z tego powodu jest ściśle związany z poczuciem bezpieczeństwa, stabilnością emocjonalną oraz koncentracją uwagi. Receptory znajdujące się w skórze odbierają bodźce poprzez czucie powierzchniowe i różnicujące. Za pomocą czucia powierzchniowego możemy, np. zlokalizować miejsce dotyku bez konieczności kontroli wzrokowej, czuć różne faktury i kształty dotykanych przedmiotów. Czucie różnicujące polega na odbieraniu temperatury, ciśnienia i bodźców bólowych. Nadwrażliwość dotykowa, inaczej zwana obronnością dotykową, charakteryzuje się wycofaniem z kontaktu fizycznego, unikaniem dotyku - szczególnie głowy, twarzy i jamy ustnej, nadpobudliwością oraz trudnościami w skupieniu uwagi. Dodatkowo, dzieci nadwrażliwe dotykowo często nie chcą zdejmować butów i części garderoby, noszą obszerne ubrania, tolerują tylko określone materiały, unikają zabaw masami plastycznymi i piaskiem. Nierzadko nie tolerują konsystencji niektórych potraw.

Wszystkie opisane powyżej systemy sensoryczne współpracują ze sobą nieprzerwanie tworząc obraz nie tylko nas samych, ale także tego jak my oddziałujemy na środowisko. W przypadku zauważenia niepokojących sygnałów w rozwoju Państwa dziecka należy niezwłocznie skontaktować się z terapeutą Integracji Sensorycznej, tak aby być w stanie pomóc jak najszybciej i jak najlepiej.

Paulina Wolak - Terapeuta SI

W dobie Internetu i nowoczesnego zarządzania rodziną większość Rodziców słyszała coś na temat Integracji Sensorycznej (SI). Na pewno słyszeli stwierdzenie „nadwrażliwość dotykowa lub słuchowa”. Znaczenie tych słów osobno wydaje się bardzo oczywiste, jednakże co kryje się pod tym pozornie prostym określeniem?
            Jak opisuje to A. Jean Ayres, która opracowała tę metodę terapeutyczną, „integracja sensoryczna to taka organizacja bodźców, która umożliwia ich późniejsze wykorzystanie” (A. Jean Ayres, 2005). Jest to proces odbywający się podświadomie, w pełni poza naszą kontrolą. SI pozwala na odebranie informacji docierających do nas za pośrednictwem zmysłów oraz uporządkowanie ich według priorytetów. Proces ten pozwala na celowość naszych działań i reakcji oraz stanowi podstawę edukacji i poprawnych zachowań społecznych.
            Brzmi skomplikowanie? Proszę sobie wyobrazić - jesteśmy w klasie, na zewnątrz trwa budowa – integracja sensoryczna pozwala nam na skupieniu się na nauczycielu, a nie na hałasie płynącym z podwórza. Inny przykład - mamy zamiar zjeść zdrową przekąskę w postaci smacznego banana – nasz mózg zbiera i porządkuje wszystkie bodźce płynące z nosa, oczu, dłoni, mięśni, języka. Pozwala nam obrać owoc ze skórki, organizuje współpracę naszych rąk i oczu oraz umożliwia rozkoszowanie się słodkim smakiem,  i zapachem przekąski.
            Wydaje się całkiem oczywistym, że bez dobrze rozwiniętej integracji sensorycznej nie cieszylibyśmy się z życia do takiego stopnia jak możemy. Fakt ten kieruje nas do wniosku, iż im więcej bodźców, tym lepiej działający mózg. Im więcej doświadczeń, tym większa jest nasza wiedza i możliwości wystosowania tzw. odpowiedzi adaptacyjnej. Mam tu na myśli nieprzypadkową reakcję, która nastawiona jest na osiągnięcie konkretnego celu w zetknięciu
z bodźcem. Odpowiedź adaptacyjna pozwala nam na zmierzenie się z wyzwaniem, pokonanie go i lepsze dostosowanie zachowania przy kolejnym zetknięciu z przeszkodą. W toku rozwoju dziecka najlepszym sposobem na rozwój tej umiejętności jest zabawa. Często jako dorośli nie jesteśmy nawet świadomi, że bawiąc się z dziećmi, prowokujemy je do rozwoju nie tylko społecznego, ale też sensorycznego.
            Jeśli integracja sensoryczna jest zjawiskiem w pełni naturalnym i zróżnicowanym to jak rozróżnić jej zaburzenia? Kiedy jakieś zachowanie dziecka powinno niepokoić rodziców? Zaburzenia integracji sensorycznej nie są prostą sprawą. Nikt nie integruje bodźców w sposób perfekcyjny. Zaburzenia tego rodzaju nie można zbadać w laboratorium, należy obserwować dziecko podczas swobodnej zabawy, nauki, obowiązków domowych. Wykwalifikowany terapeuta przeprowadza szereg wystandaryzowanych testów podczas diagnozy zaburzeń. Niepokojące objawy możemy zaobserwować bardzo wcześnie w rozwoju dziecka: późniejsze przewracanie się, pełzanie, siadanie i stanie. W okresie przedszkolnym dzieci z trudnościami w zakresie przetwarzania bodźców mogą mieć problemy z jazdą na rowerze, bieganiem, zabawą grupową, łapaniem i rzucaniem piłki, słuchaniem z uwagą czy nabywaniem umiejętności wiązania sznurowadeł. Niektóre aktywności manualne (puzzle, wycinanie, kolorowanie w liniach) mogą okazać się zbyt trudne. W klasie szkolnej dziecko może być rozpraszane przez hałas, za mocne światło, rozmawiających rówieśników, zapachy płynące ze szkolnej stołówki. Umiejętności czytania, pisania i liczenia to bardzo skomplikowane procesy, które bez dobrze rozwiniętej integracji sensorycznej nie będą rozwijały się prawidłowo.
            Co zrobić kiedy zachowanie i rozwój Państwa dziecka niepokoi? Należy skontaktować się z wykwalifikowanym terapeutą Integracji Sensorycznej, który przeprowadzi wywiad i obserwację dziecka oraz pokieruje Państwa w odpowiednim kierunku.                
 

Ogólnopolski Dzień Walki z depresją - 23 lutego 2023

W związku z obchodami tego dnia zapraszamy Rodziców do zapoznania się z artykułami i webinariami dotyczącymi tego trudnego tematu na stronie:

https://dobrzezejestes.org/

Dorośli i dzieci mogą również wykonać test symptomów depresji dostępny na tej samej stronie.

Webinary dla rodziców

Szanowni Państwo

Zapraszamy do obejrzenia szkoleń dla rodziców wyprodukowanych przez fundację Dbam o mój zasięg. Dotyczą one kompetencji wychowawczych, zapobiegania uzależnieniom behawioralnym, depresji.

Na stronie: https://dbamomojzasieg.pl/bajeczna-swiadomosc-webinary/ można obejrzeć:

Temperament małego dziecka, a nowe technologie

Jak i dlaczego tracimy kontrolę nad nowymi technologiami?

Rodzicielska Supermoc. Wartość dobrych relacji rodzinnych w świecie nowych technologii

Z innej bajki - czy wciąż warto czytać i opowiadać bajki dzieciom?

Święta pełne dobrych relacji. Zadbajmy o to, czym się obdarowujemy

10 zasad higieny cyfrowej z Fundacją Dbam o Mój Zasięg

Na stronie: https://dobrzezejestes.org/zapis-webinariow/ można obejrzeć:

Co mówią wyniki badań o kondycji psychicznej młodzieży?

Czym jest higiena cyfrowa i w jaki sposób właściwie o nią zadbać?

Jak zadbać o profilaktykę depresji i samobójstw?

Jak odróżnić chandrę i dołek od depresji?

Szkolenia dla nauczycieli

Zapraszamy do obejrzenia szkoleń dla nauczycieli wyprodukowanych przez fundację Dbam o mój zasięg. Dotyczą one kondycji psychicznej uczniów, zapobiegania uzależnieniom behawioralnym, depresji, zachowaniom suicydalnym.

Na stronie: https://dobrzezejestes.org/zapis-webinariow/ można obejrzeć:

Co mówią wyniki badań o kondycji psychicznej młodzieży?

Depresja – diagnoza, rodzaje, sposoby leczenia.

Samobójstwa – predykatory, jak zapobiegać, gdzie szukać pomocy.

Cyberprzemoc z punktu widzenia psychologii

Profilaktyka e-uzależnień wśród dzieci i młodzieży

Fundamenty budowania poczucia własnej wartości

Pozytywna informacja zwrotna

Jak wspierać odporność psychiczną uczniów?

Ze strony https://drive.google.com/drive/folders/1klzqWvkNxyu5pPD_pMdtSNjOoEeSuqrH można pobrać raport z badania „Ocena jakości relacji szkolnych w świetle ogólnopolskich wyników
badań uczniów i nauczycieli” – bardzo ciekawy materiał do przemyśleń i dyskusji.

Bogumiła Lachowicz